Internetin babası kavramı sazı eline aldı gidiyor… Geçtiğimiz günlerde üyesi olduğum bir haberleşme sitesine gelen bir epostada, Internetin Kökenlerini araştıran bir makaleden bahsediliyordu (http://www.nethistory.info/History%20of%20the%20Internet/origins.html)
Makalenin yazarı Ian Peter, kapsamlı bir araştırma ve internetin kökenleri konusunda etraflıca bir yazı kaleme almış. Özellikle konuyu merak eden ya da konu hakkında araştırma yapanlar için kısa bir özetini vermek istiyorum.
Özellikle teknik olmayan çevrelerde genel kabul görmüş olgu, internetin 1969 yılında ABD Savunma Bakanlığı’nın finanse ettiği bir güvenlik projesi olan ARPANET altyapısı sonucunda doğmuş olduğudur.
Ancak iş biraz kurcalandığında bunun tem da gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkıyor. Arpanet projesinde çalışmış iki numaralı kişisi Bob Taylor’un kendisi bile bunu ifade ediyor: “Arpanet ne savaşa karşı bir savunma projesi olarak geliştiriliyordu ne de internetti. Çünkü internet iki ya da daha fazla bilgisayar ağının iletişimidir”.
O halde neyin internet olduğunu belirleyen kurallar nedir ve internetin orijini ile ilgili olası teoriler nelerdir, inceleyelim. Öncelikle teoriler. Ian Peter bu konuda beş tane teori öne sürüyor. Bunlar:
1. Paket switchleme altyapısının icadı ve kullanımı
2. TCP/IP altyapısı icadı ve kullanımı
3. ABD telekom firmalarının 1960lardaki bazı icatları
4. Protokolden ziyade yaygın uygulamaların icadı ve kullanımı
5. Ünlü Xerox PARC labratuvarında bu konuda yapılan icatlar (ethernet gibi)
Ian Peter bunları belli bir kritere göre değerlendirmeye almış. Bu kriterler şunlar:
a. Enaz iki bilgisayar ağı arasında bağlantı sağlamalıdır
b. İşin içinde bilgisayar olmalıdır (yani bağlantı bilgisayarlar üzerinden olmalı)
c. İşin içinde insanlar arası iletişim ve etkileşim de söz konusu olmalıdır
d. Teorik bir kavram değil, pratikte gerçekleşmiş bir olay olmalıdır.
Yukarıdaki beş teori, bu dört kritere göre değerlendirildiğinde bakın ortaya nasıl bir tablo çıkıyor:
Öncelikle Arpanet projesi yukarıdaki kriterlere uymuyor. Örneğin 29 Ekim 1969’da gerçekleştirilen ilk bağlantı, ilk paket switchleme bağlantısı değildi – bu teknoloji 1965’te İngiltere’de Donald Davies tarafından öne sürülmüştü.
29 Ekim’deki bu olayda işin içinde bilgisayar vardı ama insan iletişimi, etkileşimi yoktu. Keza bu olayda iki bilgisayar ağının bağlantısı da gerçekleştirilmemişti. 29 Ekim 1969’da yapılan şey daha ziyade iki bilgisayarın birbirlerinin kaynaklarını ortak kullanma imkanı idi. (time-sharing). Yani bir bilgisayarın kapasitesi yüz ise ve yapacak 125lik işi varsa, erişimindeki diğer bilgisayarın o sırada kullanmadığı 25 kapasiteyi de kullanarak işi tamamlaması.
İkinci teori olarak TCP/IP’nin icadı ve kullanımı içlerinde en güçlü olanı. Bugün hala internete bağlanabilmek için bilgisayarın TCP/IP denilen protokol ile ağa bağlanması gerekiyor. Çeşitli tarihler içinde ise 1975 yılı en pratik zaman olarak karşımıza çıkıyor.
Öte yandan bilgisayarlarla hiç işleri olmayan AT&T gibi 60ların ABD devi telekom firmalarının da kimi icatları bu kategoride değerlendirilebilir. Arpanet projesi için 64 Kpbs bağlantı imkanı gibi, Unix işletim sistemi, C programlama dili gibi. Ancak yukarıdaki kriterlerle değerlendirildiğinde bu teori de internetin orijini olmaya yetmez.
Altyapıdan ziyade üstyapıya yönelindiğinde uygulama alanında internet kavramından bahsedebilmek için karşımıza çıkan ilk yaygın uygulama e-posta sistemidir. 1972’den beri kullanılıyor ve açıkçası yukarıdaki tüm kriterlere de uyuyor.
Meşhur Xerox PARC labratuvarlarındaki gelişmeler de benzer şekilde güçlü bir teori. 1975 yılında labratuvar içinde bir bilgisayar ağı vardı ve bu Arpanet’e de bağlıydı. Ancak bu TCP/IP tabanlı değildi ve özel bir kuruluşa aitti.
Bu teoriler şu alt bulguları ve temel sonucu oluşturmakta: Internet ABD icadı, devlet finansmanı ile geliştirilmiş, tek bir ortak kabul görmüş çalışma sonucu oluşmuş, sadece telekom, TCP/IP ya da benzer bir kavrama endeksli bir orijine sahip değildir.
Temel sonuç ise, internet aynı dönemde gelişme gösteren pek çok paralel teknolojik çalışmaların eseridir ve tek bir ülke, proje, kuruluş ya da kişiye atfedilemez.
Makalenin yazarı Ian Peter, kapsamlı bir araştırma ve internetin kökenleri konusunda etraflıca bir yazı kaleme almış. Özellikle konuyu merak eden ya da konu hakkında araştırma yapanlar için kısa bir özetini vermek istiyorum.
Özellikle teknik olmayan çevrelerde genel kabul görmüş olgu, internetin 1969 yılında ABD Savunma Bakanlığı’nın finanse ettiği bir güvenlik projesi olan ARPANET altyapısı sonucunda doğmuş olduğudur.
Ancak iş biraz kurcalandığında bunun tem da gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkıyor. Arpanet projesinde çalışmış iki numaralı kişisi Bob Taylor’un kendisi bile bunu ifade ediyor: “Arpanet ne savaşa karşı bir savunma projesi olarak geliştiriliyordu ne de internetti. Çünkü internet iki ya da daha fazla bilgisayar ağının iletişimidir”.
O halde neyin internet olduğunu belirleyen kurallar nedir ve internetin orijini ile ilgili olası teoriler nelerdir, inceleyelim. Öncelikle teoriler. Ian Peter bu konuda beş tane teori öne sürüyor. Bunlar:
1. Paket switchleme altyapısının icadı ve kullanımı
2. TCP/IP altyapısı icadı ve kullanımı
3. ABD telekom firmalarının 1960lardaki bazı icatları
4. Protokolden ziyade yaygın uygulamaların icadı ve kullanımı
5. Ünlü Xerox PARC labratuvarında bu konuda yapılan icatlar (ethernet gibi)
Ian Peter bunları belli bir kritere göre değerlendirmeye almış. Bu kriterler şunlar:
a. Enaz iki bilgisayar ağı arasında bağlantı sağlamalıdır
b. İşin içinde bilgisayar olmalıdır (yani bağlantı bilgisayarlar üzerinden olmalı)
c. İşin içinde insanlar arası iletişim ve etkileşim de söz konusu olmalıdır
d. Teorik bir kavram değil, pratikte gerçekleşmiş bir olay olmalıdır.
Yukarıdaki beş teori, bu dört kritere göre değerlendirildiğinde bakın ortaya nasıl bir tablo çıkıyor:
Öncelikle Arpanet projesi yukarıdaki kriterlere uymuyor. Örneğin 29 Ekim 1969’da gerçekleştirilen ilk bağlantı, ilk paket switchleme bağlantısı değildi – bu teknoloji 1965’te İngiltere’de Donald Davies tarafından öne sürülmüştü.
29 Ekim’deki bu olayda işin içinde bilgisayar vardı ama insan iletişimi, etkileşimi yoktu. Keza bu olayda iki bilgisayar ağının bağlantısı da gerçekleştirilmemişti. 29 Ekim 1969’da yapılan şey daha ziyade iki bilgisayarın birbirlerinin kaynaklarını ortak kullanma imkanı idi. (time-sharing). Yani bir bilgisayarın kapasitesi yüz ise ve yapacak 125lik işi varsa, erişimindeki diğer bilgisayarın o sırada kullanmadığı 25 kapasiteyi de kullanarak işi tamamlaması.
İkinci teori olarak TCP/IP’nin icadı ve kullanımı içlerinde en güçlü olanı. Bugün hala internete bağlanabilmek için bilgisayarın TCP/IP denilen protokol ile ağa bağlanması gerekiyor. Çeşitli tarihler içinde ise 1975 yılı en pratik zaman olarak karşımıza çıkıyor.
Öte yandan bilgisayarlarla hiç işleri olmayan AT&T gibi 60ların ABD devi telekom firmalarının da kimi icatları bu kategoride değerlendirilebilir. Arpanet projesi için 64 Kpbs bağlantı imkanı gibi, Unix işletim sistemi, C programlama dili gibi. Ancak yukarıdaki kriterlerle değerlendirildiğinde bu teori de internetin orijini olmaya yetmez.
Altyapıdan ziyade üstyapıya yönelindiğinde uygulama alanında internet kavramından bahsedebilmek için karşımıza çıkan ilk yaygın uygulama e-posta sistemidir. 1972’den beri kullanılıyor ve açıkçası yukarıdaki tüm kriterlere de uyuyor.
Meşhur Xerox PARC labratuvarlarındaki gelişmeler de benzer şekilde güçlü bir teori. 1975 yılında labratuvar içinde bir bilgisayar ağı vardı ve bu Arpanet’e de bağlıydı. Ancak bu TCP/IP tabanlı değildi ve özel bir kuruluşa aitti.
Bu teoriler şu alt bulguları ve temel sonucu oluşturmakta: Internet ABD icadı, devlet finansmanı ile geliştirilmiş, tek bir ortak kabul görmüş çalışma sonucu oluşmuş, sadece telekom, TCP/IP ya da benzer bir kavrama endeksli bir orijine sahip değildir.
Temel sonuç ise, internet aynı dönemde gelişme gösteren pek çok paralel teknolojik çalışmaların eseridir ve tek bir ülke, proje, kuruluş ya da kişiye atfedilemez.
Cumhuriyet Gazetesi Bilim Teknik Eki, Ooof Off Line köşeşinde yayınlanmıştır (11 06 2005)
1 yorum:
esasinda internetin 'icadi' klasik tabirle su borusunu bulmakdan farksiz. icinden akan aplikasyonlar olmadan sadece bos bir boru... nntp, smtp (sonralari pop) ve http olmasa su anda internet kimsenin kullanmadigi bir ortam olarak kalirdi. bu cercevede ozelikle web i yaratmasindan dolayi CERN e onu genisletmesinden dolayi NCSA ve Netscape alkis ister...
Yorum Gönder